Tại sao uống cà phê trong thời gian dài lại có thể gây nghiện?

Uống cà phê trong thời gian dài có thể gây nghiện chủ yếu do tác động của caffeine, thành phần chính trong cà phê, lên hệ thần kinh trung ương.

1. Caffeine và tác động lên não

Caffeine là một chất kích thích có thể làm tăng sự tỉnh táo và năng lượng. Nó hoạt động bằng cách chặn một chất dẫn truyền thần kinh gọi là adenosine, một chất làm giảm sự hoạt động của hệ thần kinh và gây cảm giác buồn ngủ. Khi adenosine bị chặn, các chất dẫn truyền thần kinh khác như dopamine và norepinephrine được sản sinh nhiều hơn, khiến bạn cảm thấy tỉnh táo và hưng phấn hơn.

Tuy nhiên, khi bạn tiêu thụ caffeine thường xuyên, cơ thể dần dần thích nghi với sự hiện diện của nó và tạo ra sự phụ thuộc. Bạn cần ngày càng nhiều caffeine để cảm thấy tỉnh táo, điều này dẫn đến tình trạng thói quen hoặc nghiện.

2. Tăng khả năng thèm muốn caffeine

Khi bạn uống cà phê hàng ngày, cơ thể bắt đầu “quá quen” với lượng caffeine bạn tiêu thụ. Nếu bạn bỏ qua một hoặc hai ly cà phê trong ngày, bạn sẽ cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng hoặc thậm chí bị đau đầu. Đây là những triệu chứng của cơn thèm caffeine, một dấu hiệu của sự phụ thuộc.

3. Chế độ “tăng dần” của caffeine

Vì tác dụng của caffeine không kéo dài lâu, nhiều người có xu hướng uống cà phê nhiều lần trong ngày để duy trì sự tỉnh táo. Điều này có thể khiến cơ thể dần dần phụ thuộc vào caffeine để duy trì mức năng lượng cần thiết, tạo thành một vòng lặp mà rất khó để phá vỡ.

4. Tác dụng tâm lý và cảm giác thoải mái

Cà phê không chỉ giúp tăng cường sự tỉnh táo mà còn có thể cải thiện tâm trạng nhờ vào việc tăng mức dopamine trong não (dopamine là một chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến cảm giác hạnh phúc và thỏa mãn). Cảm giác thoải mái, dễ chịu khi uống cà phê có thể trở thành một thói quen tâm lý, khiến bạn muốn tiếp tục uống cà phê để duy trì cảm giác này.

5. Sự thay đổi trong cấu trúc não bộ

Khi bạn tiêu thụ caffeine trong một thời gian dài, não bộ của bạn sẽ thích nghi bằng cách sản sinh nhiều thụ thể adenosine hơn để đối phó với việc caffeine ngăn chặn chúng. Khi bạn ngừng uống cà phê đột ngột, sự gia tăng thụ thể adenosine có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng, và dễ gặp phải những triệu chứng của cơn thèm cà phê, như đau đầu, khó chịu, lo âu, và thậm chí trầm cảm nhẹ.

6. Môi trường và thói quen xã hội

Ngoài tác động sinh lý, môi trường xã hội và thói quen hàng ngày cũng có thể khiến việc uống cà phê trở thành một phần trong cuộc sống của bạn. Bạn có thể cảm thấy cần cà phê để bắt đầu một ngày làm việc, hoặc để thư giãn khi gặp bạn bè. Cảm giác này càng củng cố thói quen uống cà phê và khiến bạn dễ dàng rơi vào tình trạng phụ thuộc vào nó.

Uống cà phê trong thời gian dài có thể gây nghiện chủ yếu do tác dụng của caffeine lên hệ thần kinh, tạo ra sự phụ thuộc khi cơ thể cần ngày càng nhiều caffeine để duy trì sự tỉnh táo và năng lượng. Cộng với yếu tố tâm lý và thói quen xã hội, việc uống cà phê có thể dễ dàng trở thành một thói quen khó bỏ. Nếu bạn cảm thấy mình phụ thuộc quá nhiều vào cà phê, có thể thử giảm dần lượng caffeine để tránh các triệu chứng khó chịu khi ngừng uống đột ngột.